ταλαντοσκόπιο

Όργανο για την άμεση παρατήρηση των μηχανικών ή ηλεκτρικών ταλαντώσεων ή άλλων φαινομένων μεταβλητών στον χρόνο. Όταν το όργανο διαθέτει και σύστημα καταγραφής, ονομάζεται ταλαντογράφος. Τα τ. που προορίζονται για την παρατήρηση των μεταβολών ηλεκτρικών μεγεθών κατασκευάζονται με διάφορα κριτήρια· τα τ. ηλεκτρομηχανικού τύπου αποτελούνται ουσιαστικά από ένα γαλβανόμετρο, στον κινητό οπλισμό του οποίου προσαρμόζεται ένα μικρό κάτοπτρο για την άμεση παρατήρηση ή μια γραφίδα για την αποτύπωση. Απλά ως ιδέα είναι τα τ. λάμψης, που αποτελούνται από ένα γυάλινο σωληνίσκο, κατά μήκος του οποίου τοποθετούνται δύο παράλληλα συρμάτινα ηλεκτρόδια. Η διέλευση του ρεύματος προκαλεί λάμψη, με μήκος ανάλογο προς την τάση που εφαρμόζεται. ταλαντοσκόπιο καθοδικών ακτίνων. Με το όργανο αυτό παρατηρούνται περιοδικά φαινόμενα οποιασδήποτε φύσης, τα μεταβλητά μεγέθη των οποίων έχουν προηγουμένως μετατραπεί σε ηλεκτρικά σήματα (μεταβλητές τάσεις). Το όργανο αποτελείται ουσιαστικά από σωλήνα καθοδικών ακτίνων και από τα ηλεκτρονικά κυκλώματα, που απαιτούνται για την εστίαση και τον έλεγχο της ηλεκτρονικής δέσμης. Στα τ. καθοδικών ακτίνων κοινής χρήσης η οριζόντια και κατακόρυφη απόκλιση της δέσμης πραγματοποιείται με ηλεκτρικά πεδία, που παράγονται από ζεύγη μεταλλικών πλακών, στα οποία εφαρμόζεται η τάση απόκλισης. Για να σχηματιστεί στην οθόνη του τ. η γραφική παράσταση της μεταβολής του εξεταζόμενου μεγέθους σε συνάρτηση με τον χρόνο, εφαρμόζεται στις πλάκες κατακόρυφης απόκλισης το ηλεκτρικό σήμα, που παριστάνει το μεταβλητό μέγεθος, και στις πλάκες οριζόντιας απόκλισης μια τάση, που αυξάνεται γραμμικά στον χρόνο, για να μηδενιστεί απότομα ύστερα από μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο (τάση τριγωνικής μορφής ή μορφής δοντιών πριονιού). Επειδή η οριζόντια απόκλιση της δέσμης είναι ανάλογη προς την τάση που εφαρμόζεται στις πλάκες οριζόντιας απόκλισης, το σήμα οδοντωτής μορφής παραλαμβάνει την ηλεκτρονική δέσμη και τη μετατοπίζει με σταθερή ταχύτητα από αριστερά προς τα δεξιά, έτσι ώστε το φωτεινό σημείο διαγράφει στην οθόνη το διάγραμμα του εξεταζόμενου φαινομένου. Αν το φαινόμενο είναι περιοδικό, τότε στην οθόνη εμφανίζονται μία ή περισσότερες περίοδοι του διαγράμματος. Κατά τη στιγμή που η τάση τριγωνικής μορφής μηδενίζεται, η ηλεκτρονική δέσμη επανέρχεται απότομα αριστερά και το νέο διάγραμμα που αρχίζει να διαγράφει εναποτίθεται ακριβώς στο προηγούμενο, αν το όργανο είναι καλά ρυθμισμένο. Τα ταλαντοσκόπια κοινής χρήσης εμφανίζουν περιοδικά μεγέθη συχνότητας έως 100 MHz (1 MHz = 10 ⁶ χερτς). Ειδικοί τύποι επιτρέπουν τη μελέτη περιοδικών φαινομένων συχνότητας έως 2.000 MHz. Τα τ. καθοδικών ακτίνων χρησιμοποιούνται για να συγκριθούν περιοδικά μεγέθη, για να μετρηθούν ακόμα και εξαιρετικά μικρά χρονικά διαστήματα, συχνότητες, διαφορές φάσης και τάσεων. Αν συνδυαστεί ένα τ. με μια φωτογραφική μηχανή είναι δυνατό vα αποτυπωθούν οι συναρτήσεις που εικονίζουν ακόμα και μη περιοδικά μεγέθη. Η τάση, που εφαρμόζεται μεταξύ των πλακών Α (στο σχέδιο αριστερά) προκαλεί απόκλιση της ηλεκτρονικής δέσμης (καθοδικές ακτίνες) στο σωλήνα Τ, ανάλογη προς το μέγεθος της τάσης αυτής. Η απόκλιση εμφανίζεται με τη μετακίνηση της φωτεινής κηλίδας, που προκαλούν τα ηλεκτρόνια στην οθόνη. Στη φωτογραφία δεξιά, η οθόνη ενός ταλαντοσκόπιου καθοδικών ακτίνων με ένα ημιτονοειδές σήμα.

* * *

το, Ν

παλμογράφος με ηλεκτρονική οθόνη.